Πείτε το «το μυστήριο του ζαχαρένιου τριγώνου». Ξεκίνησε όταν βέλγοι τελωνειακοί υπάλληλοι έλεγξαν τα έγγραφα δεκάδων γιγαντιαίων φορτηγών αυτοκινήτων, αφού είχαν διαπιστώσει ότι είχαν διανύσει αλλόκοτες και δαιδαλώδεις πορείες στην Ευρώπη προκειμένου να φθάσουν στον προορισμό τους. Τα φορτηγά, καθένα από τα οποία μετέφερε 22 τόνους υγροποιημένη ζάχαρη, στριφογύριζαν σε ένα παράλογο δρομολόγιο, περνώντας τα σύνορα οκτώ κρατών και διανύοντας σχεδόν 4.000 χιλιόμετρα. Αποστολή τους ήταν να μεταφέρουν από ένα βελγικό εργοστάσιο ζάχαρης το προϊόν στην Κροατία και να επιστρέψουν. Πρόκειται για μιαν απόσταση συνολικά 1.500 χιλιομέτρων. Ψάχνοντας να βρουν γιατί τα οδόμετρα των φορτηγών είχαν «γράψει» 2.500 χιλιόμετρα περισσότερα από τα προϋπολογισθέντα, οι τελωνειακοί διαπίστωσαν ότι τα φορτηγά είχαν ξεφύγει τελείως από το δρομολόγιό τους για να κάνουν μια μια σύντομη στάση στο Καλίνινγκραντ, τον ρωσικό θύλακο μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας στη Βαλτική.Τα φορτηγά ακολουθούσαν πορεία προς τα βορειοανατολικά αντί να κατευθυνθούν νοτιοανατολικά! Οι βέλγοι αξιωματικοί εξέτασαν διεξοδικά τα χαρτιά των φορτηγών και διαπίστωσαν ότι ο προορισμός τους ήταν η Ρωσία και όχι η Κροατία. Και αυτό για να εμπέσει το φορτίο στις ρυθμίσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί επιδοτούμενων γεωργικών προϊόντων που εξάγονται σε τρίτες χώρες- ως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, η Κροατία δεν λογίζεται σαν «τρίτη χώρα». Οι βέλγοι τελώνες διαπίστωσαν ότι περίπου 200 φορτία με ζάχαρη έκαναν αυτές της λοξοδρομήσεις την τελευταία τριετία. Και υπολόγισαν ότι η βελγική βιομηχανία ζάχαρης Βeneo-Οrafti, για λογαριασμό της οποίας οι νταλίκες «εκτρέπονταν» τόσο πολύ από τις πορείες τους, είχε κερδίσει από επιδοτήσεις της ΕΕ περί τα 3 εκατ. ευρώ. Την περασμένη άνοιξη αρμόδιοι ελεγκτές από το Βέλγιο και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες διενήργησαν δεκάδες έρευνες στα γραφεία της Βeneo-Οrafti, παγώνοντας περίπου τις μισές από τις επιδοτήσεις που επρόκειτο να λάβει. Επίσης, χρέωσαν στην εταιρεία τα έξοδα των ερευνών, που ενδεχομένως θα της στοιχίσουν περισσότερα από το υπόλοιπο 1,5 εκατ. ευρώ που προσδοκούσε να εισπράξει από την ΕΕ.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι στα εκτεταμένα ευρωπαϊκά προγράμματα αγροτικών επιδοτήσεων, για τα οποία η ΕΕ δαπανά περισσότερα από 50 δισ. ευρώ ετησίως, κανένα εμπόρευμα δεν προσφέρει περισσότερες δυνατότητες για λεηλασία των κοινοτικών κονδυλίων και για απάτες εν γένει από την απλή ζάχαρη. Στην Ευρώπη καλλιεργούνται εκτάσεις 100 εκατ. στρεμμάτων με ζαχαρότευτλα που θα παράξουν εφέτος 16,7 εκατ. μετρικούς τόνους ζάχαρης. Πρόκειται για έναν κλάδο με τζίρο 7 δισ. ευρώ. Πέρυσι η ΕΕ είχε δαπανήσει 475 εκατ. ευρώ για επιδοτήσεις των τιμών, για να διατηρήσει δηλαδή υψηλή την τιμή της ζάχαρης. Κατόπιν δαπάνησε επιπλέον 1,3 δισ. ευρώ για να στηρίξει την αναδιάρθρωση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών ζάχαρης και για προωθήσει τη μεταρρύθμιση ενός συστήματος τόσο σπάταλου που υποχρέωνε την παγωμένη Φινλανδία όχι μόνο να παράγει ζάχαρη αλλά να αυξάνει και την παραγωγή της. Οι ευρωπαίοι παραγωγοί ζάχαρης εκμεταλλεύθηκαν όσο μπορούσαν περισσότερο το σύστημα των επιδοτήσεων. Η ιταλική Ιtalia Ζuccheri ενθυλάκωσε περισσότερα από 139 εκατ. ευρώ, ενώ στη Γαλλία μια χούφτα παραγωγοί εισέπραξαν 128,5 εκατ. ευρώ. Η ΟLΑF, η αρμοδία για την καταπολέμηση της απάτης υπηρεσία της ΕΕ, εκτιμά ότι από το 2005 ως το 2008 κατασπαταλήθηκαν 67 εκατ. ευρώ σε επιδοτήσεις για τη ζάχαρη, που εισπράχθηκαν είτε αντικανονικά είτε με απάτες. Πολλές χώρες υποχρεώθηκαν να πληρώσουν πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ για παραπλάνηση των διενεργούντων τους ελέγχους στην ευρωπαϊκή αγορά ζάχαρης.
Το 2008 η ΟLΑF αποκάλυψε 34 περιπτώσεις απάτης στη ζάχαρη, συνολικού κόστους 4,4 εκατ. ευρώ. Πρόκειται βεβαίως για την κορυφή του παγόβουνου. Διότι οι περισσότερες περιπτώσεις απάτης δεν αποκαλύπτονται. Το ευρωπαϊκό σύστημα αγροτικών επιδοτήσεων, έτσι όπως εφαρμόζεται σε ό,τι αφορά τη ζάχαρη, έχει ως αποτέλεσμα να πωλείται το συγκεκριμένο προϊόν πανάκριβα στην Ευρώπη. Οι τιμές ζάχαρης στην Ευρώπη είναι οι υψηλότερες από κάθε άλλη γεωγραφική περιοχή του πλανήτη και κατά 20% υψηλότερες από τις λιανικές τιμές του προϊόντος στις ΗΠΑ.
Εφέτος οι αρμόδιες αρχές στη Γερμανία, στην Ουγγαρία και στο Βέλγιο διενήργησαν έρευνες σε βιομηχανίες ζάχαρης και σε εμπορικούς συνεταιρισμούς για να διαπιστώσουν αν λειτουργούν καρτέλ ή παράνομα κέντρα χειραγώγησης της αγοράς. «Ο κλάδος της ζάχαρης συνιστά ένα επιχειρηματικό πεδίο που είναι ύποπτο για απάτες εδώ και αρκετές δεκαετίες. Κάθε χρόνο έχουμε κρούσματα απάτης με τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και τις διελεύσεις φορτίων ζάχαρης από διάφορες χώρες. Χρήματα φορολογουμένων, άγνωστο πόσα, καταλήγουν στις τσέπες επιτηδείων» δήλωσε ο εκπρόσωπος της ΟLΑF Γιοργκ Βόγιαν.
Από την πλευρά τους, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο υποστηρίζουν ότι είναι θύματα συκοφαντικών φημών εξαιτίας του ευρωπαϊκού βυζαντινισμού που διατηρεί ένα ρυθμιστικό και εποπτικό σύστημα ελέγχου των σακχαροβιομηχανιών, το οποίο σπέρνει τη σύγχυση. «Είναι τόσο πολύπλοκο το σύστημα κανόνων και ελέγχων που διέπει τον κλάδο, που είναι δύσκολα να το αντιληφθεί κανείς» σημειώνει ο Ντομινίκ Ρισέρ , εκπρόσωπος του γιγαντιαίου γερμανικού ομίλου Sudzucker Group, που ελέγχει 40 εργοστάσια παραγωγής ζάχαρης σε 10 χώρες, συμπεριλαμβανομένου και του Βeneo-Οrafti. Ο Sudzucker Group, ο οποίος έχει λάβει εφέτος από την ΕΕ επιδοτήσεις άνω των 448 εκατ. ευρώ, αρνήθηκε να σχολιάσει την έρευνα που διεξάγεται στη μονάδα Βeneo-Οrafti. «Υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος εμπορικής απάτης που ζει λάθρα. Είναι ένα παράλληλο σύμπαν που μιμείται τον πραγματικό κόσμο του εμπορίου και της οικονομίας» δήλωσε ο Τζέιμς Μπάιρν, καθηγητής του Δικαίου στη Νομική Σχολή του George Jason University στη Βιρτζίνια.
