Η ανθρώπινη αδηφαγία

Δεν είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα στη Ρωσία, αλλά η ανθρώπινη αδηφαγία που θα ευθύνεται για την επισιτιστική κρίση που προμηνύεται. Μια κρίση ενδεχομένως παρόμοια με εκείνη του 2008, όταν η άνοδος των τιμών των δημητριακών προκάλεσε μαζικούς λιμούς και κοινωνικές ταραχές σχεδόν σε όλο τον Τρίτο Κόσμο.

Οι πολυεθνικές που ελέγχουν την αγορά σιτηρών δεν μοιάζουν να λαμβάνουν υπόψη τους τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές επισημάνσεις ότι δεν προβλέπεται έλλειψη. Στα 3 και 6 δισ. τόνους αντιστοίχως εκτιμάται φέτος η παραγωγή σιτηρών σε Ε.Ε. και ΗΠΑ, ποσότητες που υπολογίζεται ότι υπερκαλύπτουν τις απώλειες από το εμπάργκο στις ρωσικές εξαγωγές, όμως οι εταιρείες μύρισαν κέρδος και οι χρηματιστηριακές τιμές των προϊόντων εκτινάχθηκαν (κατά 70% έως 130%).

Στην εγχώρια αγορά, συνεταιρισμοί και εμπορικοί οίκοι έκαναν το ίδιο. Ανέβασαν την τιμή του μαλακού σιταριού (ψωμί, είδη αρτοποιίας) στα 22,5 από 16 λεπτά το κιλό, ενώ η τιμή του παραγωγού παρέμεινε στα 12 λεπτά, και την τιμή του σκληρού σταριού (ζυμαρικά) στα 23 από 18 λεπτά το κιλό (αύξηση 28% έως 40%) όταν η κούρσα των τιμών στις διεθνείς αγορές δεν είχε ακόμη επηρεάσει την εσωτερική αγορά. Επίσης, σχεδόν διπλασιάστηκαν οι τιμές των ζωοτροφών.

Τι κι αν έγινε έκκληση, οι ποσότητες στις αποθήκες εμπόρων και παραγωγών (κατά τα δηλωθέντα, πέντε φορές πάνω από αυτές που χρειαζόμαστε) να διατεθούν στην αγορά (και να μην κρατηθούν κατά τη συνήθη πρακτική ώστε να προκληθεί τεχνητή έλλειψη) για να αποκλιμακωθούν οι τιμές! Τι κι αν διατάχθηκε αυτεπάγγελτη έρευνα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για τις εναρμονισμένες αυξήσεις! Τι κι αν βγήκαν στην αγορά οι ράμπο του Οικονομικών για να κάνουν ελέγχους! Τι κι αν απείλησαν οι καταναλωτικές οργανώσεις με μποϊκοτάζ! Οι έμποροι τις αυξήσεις τις έκαναν, με ορατό τον κίνδυνο να προκληθεί έκρηξη των τιμών λιανικής, σχεδόν στο σύνολο των ειδών διατροφής. Γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους

τις απειλές των ιθυνόντων ότι «δεν θα επιτρέψουν κερδοσκοπικά παιχνίδια». Πότε οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. ασχολήθηκαν σοβαρά με τις κερδοσκοπικές ανατιμήσεις;

Θεωρητικές και σε διεθνές επίπεδο οι παρεμβάσεις των υπερεθνικών οργανισμών, την ώρα που επιχειρηματικά συμβούλια, πίσω από κλειστές πόρτες, αποφάσιζαν την τύχη δισ. ανθρώπων. Των χωρίς επιλογές και αυτάρκεια πληθυσμών των φτωχών χωρών.

Οι οκτώ πλουσιότερες χώρες του κόσμου, που αποτελούν το 13,3% του πληθυσμού της Γης, το 4% των χωρών μελών του ΟΗΕ, αλλά κατέχουν το 63% του παγκόσμιου πλούτου, δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή στο διεθνές εμπόριο, με δίκαιους όρους, των φτωχών γεωργικών χωρών. Οι αγρότες τους δεν μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά, δεν έχουν πλέον δικούς τους σπόρους, δεν διαθέτουν λιπάσματα, έχουν γίνει εργάτες στα χωράφια τους. Τουλάχιστον 30 χώρες ρέπουν προς την πολιτική αστάθεια και τη βία όταν ξεσπάσει επισιτιστική κρίση. Αιτίες αυτής, η κλιματική αλλαγή, η ραγδαία άνοδος της ζήτησης τροφίμων από την αύξηση των εισοδημάτων γιγαντιαίων πληθυσμών, η παραγωγή βιοκαυσίμων, η χαμηλή παραγωγικότητα ορισμένων χωρών. Και, όπως καταγγέλλεται, οι τακτικές των πολυεθνικών. Πέντε μεγάλες πολυεθνικές (Archer Daniels Midland, Cargil, Con Agra, Bunge, Dreyfuss) ελέγχουν το 80% της αγοράς των σιτηρών και κερδοσκοπούν αγοράζοντας μαζικά τις μελλοντικές σοδειές. Πέντε-έξι φαρμακοβιομηχανίες (Monsanto, Bayer, Dupont, Basf, Dow κ.ά.) ελέγχουν το 75% της αγοράς παρασιτοκτόνων και σπόρων. Ισάριθμες εταιρείες (Wal-Mart κ. ά.) ελέγχουν την παγκόσμια διανομή τροφίμων.

Είναι βέβαιο ότι την πείνα δεν τη γεννάει η φύση. Ο πλανήτης παράγει αρκετή τροφή για όλους, αλλά το σημερινό παγκόσμιο καθεστώς, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί (οι δυνάμεις της αγοράς να μην ελέγχονται από καμία δημόσια εξουσία), αδυνατεί να αναπτύξει μηχανισμούς αναδιανεμητικής δικαιοσύνης. Δεν είναι μια αναπότρεπτη μοίρα, αλλά η συνέπεια μιας πολιτικής επιλογής που ευνοεί τους πιο ισχυρούς στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό.

Κι εμείς, τι κάνουμε; Εμείς οφείλουμε να γνωρίζουμε, αδρά έστω, πώς παράγεται και από ποιον, πώς διακινείται, πόσο κοστίζει και γιατί, αυτό που φτάνει στο πιάτο μας. Η γνώση είναι, στην ουσία, η πιο επαναστατική πράξη.